Yusuf Ziya Özcan, 5 Mart 1951’de Ankara’nın Polatlı ilçesinde doğdu. Eğitim hayatına Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümünden mezun oldu. Chicago Üniversitesinde yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamladı, 2003’te ODTÜ’de profesör unvanını aldı. Malezya İslam Üniversitesinde de misafir öğretim üyesi olarak çalıştı ve çeşitli araştırmalara imza attı. Türkiye’deki akademik kariyeri boyunca YÖK başkanlığı, TÜBİTAK başkan yardımcılığı gibi önemli pozisyonlarda bulundu. 2012-2016 arasında Polonya büyükelçiliği görevinde bulundu. Araştırma yöntemleri, oy verme davranışı ve suç sosyolojisi alanlarında uzmanlaşmıştır.